Er zijn in Vlaanderen ongeveer 101.000 erfgoedgebouwen, beschermde gebouwen, stads- en dorpsgezichten en monumenten (2021). Hiervan heeft het merendeel een zeer lage EPC-waarde. Een probleem dat met beide handen en zo snel mogelijk moet worden aangepakt. Authentieke ramen, oude schouwen, tochtige, niet-geïsoleerde muren: veel eigenaars weten niet waar ze moeten beginnen. Daarbovenop komt ook nog het behoud van de monumentale waarde. Advies- en architectuurbureau Erfgoed en Visie en het Nederlands ingenieursbureau De Groene Grachten sloegen de handen ineen voor een unieke samenwerking, met als doel de bewezen aanpak in Nederland voor duurzaamheidsadvies voor erfgoedgebouwen in Vlaanderen uit te rollen. Om dit mogelijk te maken zijn de tools van De Groene Grachten doorontwikkeld voor de Vlaamse context: De Groene Menukaart en de adviestool EVA, voluit Energie- en Verduurzamingsadvies voor Erfgoedprojecten.
De tools komen niets te vroeg. "Ook in Vlaanderen merken we dat de vraag naar het verduurzamen van erfgoedpanden de afgelopen jaren enorm gegroeid is. Daarnaast merken we dat de kennis om deze panden energiezuiniger te maken ondermaats is, simpelweg omdat het vaak erg specifiek is. Het implementeren van duurzaamheidsingrepen is voor erfgoedpanden vaak een uitdaging. Standaardtoepassingen zijn vaak niet mogelijk of wenselijk, waardoor dit soort panden gespecialiseerd advies en maatwerk vereist", zegt Kurt Loomans, bestuurder-projectarchitect bij Erfgoed en Visie.
De Groene Menukaart
De Groene Menukaart is een platform waar elke eigenaar van een erfgoedpand terecht kan voor informatie over het verduurzamen van zijn of haar pand. De menukaart is ontwikkeld door De Groene Grachten en is in Nederland al 12 jaar hét centrale platform voor eigenaars van historische gebouwen. Erfgoed en Visie heeft de informatie in het platform aangepast aan de Vlaamse gebouwen. Eigenaars vinden op het platform naast verduurzamingsmogelijkheden ook informatie over Vlaamse subsidies, financiering en wetgeving rond het verduurzamen van erfgoedgebouwen. Het platform is gratis en voor iedereen beschikbaar. EVA: quick wins en langetermijnoplossingen
EVA gaat een stap verder en is een advies op maat van het pand. "Met EVA krijgen eigenaars van een erfgoedpand een zicht op alle mogelijkheden. We maken de koppeling naar financiële haalbaarheid, kijken naar het nut van verduurzaming en stellen samen de vraag of de kostprijs effectief zal lonen. Er wordt op maat gekeken naar het gebouw zonder het erfgoed te schaden", zegt Kurt Loomans. Het adviesrapport start met een nulmeting gevolgd door een bezoek van een adviseur die op hetzelfde moment ook een opname neemt van het pand. Al die bevindingen worden bij elkaar gebracht in een onafhankelijk adviesrapport. Zo wordt de eigenaar zo goed mogelijk geïnformeerd over de huidige situatie van het pand, de mogelijke aanpassingen en de voordelen hiervan, zowel op korte als lange termijn. Ook geeft het rapport inzicht in actuele subsidies en tips voor het aanvragen van vergunningen. Want, in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, hoeft het verduurzamen van erfgoedgebouwen niet per se duur te zijn. "Vaak zijn zowel quick wins als langetermijnoplossingen mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan radiatorfolie: deze kleine investering beperkt warmteverlies door de direct aangrenzende gevel tot wel 80%. Ook je verlichting aanpassen naar ledlampen kan tot een vermindering van 15% zorgen in je elektriciteitsverbruik", zegt Kurt Loomans. "Met langetermijnadvies doelen we op het isoleren van je pand, denk aan achterzetramen en naaddichting maar ook aan zonnepanelen, een hybride warmtepomp, enzovoort. Er zijn ontelbare mogelijkheden", aldus Loomans. Het adviesrapport EVA door Erfgoed en Visie is al mogelijk vanaf 1.500 euro.
EVA is daarmee ook een aanvulling op het advies dat door het Agentschap Onroerend Erfgoed wordt verstrekt. Beschermde woningen of kleine beschermde panden die een EPC-keuring hebben van 2019 of recenter, kunnen bij het Agentschap terecht voor een gratis energiescan. Erfgoed en Visie breidt dit aanbod met EVA uit voor alle historische panden, ongeacht waar ze gelegen zijn en ongeacht of ze een beschermde status genieten of niet.
12 jaar aan data
De Groene Grachten ontwikkelde de tools op basis van kennis en data die het ingenieusbureau de afgelopen twaalf jaar verzamelde in meer dan tweeduizend projecten. Directeur De Groene Grachten, Suze Gehem: "Met onze tools kan nu ook in Vlaanderen de verduurzaming van monumenten opgeschaald worden. In Erfgoed en Visie hebben we een kundige partner gevonden die onze visie deelt en net als ons gedreven is om erfgoedeigenaars te ondersteunen bij het verduurzamen."Dankzij de doorontwikkeling van de adviestool kunnen de erfgoed- en duurzaamheidsexperts van het Vlaamse architecten- en adviesbureau Erfgoed en Visie voortaan energiescans voor eigenaars maken, waardoor ze hun erfgoedpand professioneel en doordacht kunnen aanpakken.
Erfgoed en Visie is een architecten- en adviesbureau met een focus op erfgoed. In samenwerking met De Groene Grachten, een partner in Nederland, lanceren ze nu de adviesrapporten. Het doel is om zoveel mogelijk erfgoedgebouwen in Vlaanderen klaar te maken voor de toekomst.
